Türkiye’den Kaçmak ve Kamboçya’ya Yerleşmek Hakkında 1,5 Yıl Sonra Güncelleme Yazısı

 

Türkiye’den Kaçmak ve Kamboçya’ya Yerleşmek Hakkında 1,5 Yıl Sonra Güncelleme Yazısı

Kamboçyaya yerleşmek ve krala komşu olmak yazısının üzerinden bir buçuk yıldan fazla zaman geçti. 2 tane de devam yazısı yazmıştım bir kaç gün arayla: güncelleme yazısı 1 / (üç gün sonrasında yazıldı).  güncelleme yazısı 2 / (1hafta sonra yazıldı) Yazıyı yaklaşık 500.000 kişi okudu. Tahmini olarak 5.000 – 10.000 kişi arası Kamboçya’ya geldi. 500 kişiye yakını da belli bir süre kaldı. Bunların içinde bana teşekkür edenler de var, umduğunu bulamayıp bana küfredenler de var. Haliyle bir güncelleme yazısı yazıyorum.

Size kısa ve öz bir şekilde 2 şeyi belirteyim:

1. Şu an Kamboçya, Phnom Penh’deyim. Hala benim için çok uygun.
2. Ama siz gelmeyin amk! Bir hata yapmışım, ortadoğuluların adaptasyon beceriksizliğini gözardı etmişim. 40 yıldır almanya gibi kolay bir ülkeye adapte olamayan Türkler, Kamboçya’ya gibi advance bir parkur’a hiç adapte olamıyor.

Bak net söylüyorum. Benim için hala aynı şartlar geçerli, hala aynı düşünüyorum, hala burada bulunmaktan mutluyum ama ciddi diyorum siz gelmeyin. Çok fazla okumadan araştırmadan gelmiş, sonra da turistik mekanlarda epey masraf yapmak zorunda kalan adam var. “Sobayı yak” diyince tüm sobayı yakmayı anlayan insanlar dolu, benim de her birinize tek tek “bodruma in kömür getir. ıslak kömürleri ayır önce tahtaları tutuştur sonra kömürleri teker teker at sobanın içine vs.” gösterecek kadar enerjim yok. Yani ilk mesaj atan 50-100 arası insanla ilgilendim, bir kısmı hala burada mutlu mesut yaşıyor falan ama çok fazla kişi olunca benim kapasitemi aştı. bir yerden sonra mesajlara dönmeyi bıraktım (çok acil hastane vs. sorunları dışında) cevap veremediklerimden de özür dilerim, umarım maruz görürsünüz.

————————————————-

Ben önemsiz biriyim. Kendi çapımda videocu bir gezginim. Gezmediğim dönemlerde Kamboçya’da yaşamayı seviyorum. Kendimce nedenlerimi paylaşmıştım.

Daha önce de yazdım şimdi de tekrar söylüyorum, Kamboçya ile sınırlı değil, Dünya üzerinde nereye gidecekseniz gidin, wikitravel içinde şehri ve ülkeyi okuyun (ingilizce). Wikitravel’dan daha temiz, daha net bir kaynak bulamazsınız. Lonely planet kitaplarını okuyun. Türkçe kaynak isterseniz Gezimanya dev bir türkçe içerik sunar. Benzer şekilde Kemal abi’nin sitesi “Yolda Olmak” da iyidir güzeldir. Tonla seyahat blogu var, onları da okuyun. Couchsurfing hesap açın, istanbula gelen turistlerle buluşun onların asya tecrübelerini dinleyin. (özellikle language exchange çok iyidir, siz ona türkçe öğretirsiniz o size ingilizce. hem dil pratiği yaparsınız hem de bilgi alırsınız) Ayrıca Size asya ile ilgili film listesi paylaştım. Onları izleyin. Kısacası tek yazıyla yola çıkmayın amk, okuyun inceleyin bol bol.

Benim blogum seyahat blogu falan değil! Ben gezginim ama blogum “seyahat blogu” diye kısıtlanmış bir blog değil. içinde herşeyden yazarım. Bu yazı, virale düşen 2 yazımdan biri (diğeri “ışıd gerçek müslümandır, allah bütün kötülüklerin anasıdır” yazım. o 1 milyona doğru gidiyor.) Bu Kamboçya yazısından önce ufak bir kitlem vardı takip eden, güzel gidiyordu herşey. Şimdi kitle büyüdü haliyle derdi de büyüdü. Bir sürü saçma sapan yorum mesaj geliyor. Arada güzel insanların mesajları da kaynıyor falan. Onun için her şeyi tekrar tek tek net bir şekilde yazıcam, gereksiz mesaj yığınından kurtulayım.

————————————————-

.

Sıra sıra gidiyorum:

1- Kendinize Soracağınız Temel Soru: Türkiye’de mutlu musun; yoksa Türkiye’den gitmek istiyor musun?

Basit bir soru bu. Eğer Türkiye’de mutluysan, bu yazıyı okumayla kasma hiç. Kapa direk. İç savaş yaşanmıyormuş gibi yaşa, yüksek vergilerle takıl, hafta sonları AVM’lerde yemek siparişi verme kuyruğunda eğlen. Metro’da ya bomba patlasın ya da kaza olsun götüne kazık girsin, Ramazan bayramı oldu diye trafik kazalarında 150 kişi ölsün, ne bileyim Sülayman Şah türbesini bırakıp kaçarken “vatan toprağı” kaybetmiş olmaktan bahsetme ama dost bir ülke olan rus uçağı 17 saniye girdi diye düşür hemen -ki aynı olayı yılda 2bin kere yunanistana yapıyorsun- falan.. Sürekli sağa sola beton dökmeler, bedava girilcek kumsal bırakmamalar, sadece 2015 içinde 1.000 kişiden fazla kişinin devlet destekli öldürülmesi, tecavüzcülerle dolu ortalık, hem hırsız hem katil kişilere oy verenler cart curt.. sayarken bile içim şişiyo daha milyon tane şey var..

Bu ülkede mutluysan takıl hacım, gelme hiç.

Kamboçya, Türkiye’den gitmek isteyenler için detaylarını aşağıda yazacağım “bana göre” hoş bir alternatif. Açık net söylüyorum, ben sadece AKP’den değil, AKP’ye oy verenlerden de tiksiniyorum. AKP’ye oy veren insanlara da herhangi bir saygı falan da duymuyorum, duymak zorunda da değilim. İtalya ve alman halkları diktatörlerinin arkasında 2. dünya savaşını desteklerken, Alamut Kalesi’ni yazan Bartol misali takılıyorum yazılarımla.. Ülke daha da boku yicek. Kısıtlı ömrümü de bu saçmalıklarla harcamak istemiyorum. Bu sebeple Türkiye dışı rahat edebileceğim bir ülke arıyordum, Kamboçya şu an için makul olduğundan buradayım.

Ama ben gezginim, yani tüm ömrümü burada geçirmek gibi bir düşüncem yok. Bugün burası uygun. Yarın uygun olmaktan çıkarsa anında başka yere giderim.

————————————————-

2- Neden Filanca Ülke Değil de Kamboçya? Sorusunun En Net Cevabı: Vize Kolaylığı

Şimdi canım arkadaşım, biz türküz. Atalarımız biraz daha batıda kalabilse avrupalıydık, biraz güneyde kalsa petrol zenginiydik, biraz doğuda kalsa yine petrol zenginiydik. Ama tam ortada günümüzde hiç bir önemi olmayan bir coğrafyaya sıkışmışız. İstanbul’u çıkar, ülkede bir şey kalmaz. Zaten tüm ülkenin vergisinin yarısını istanbul ödüyor. Türkiye’nin yurtdışına ihraç ettiği herhangi bir kültür ürünü falan da yok.

Haliyle yurtdışındaki insanlar, Türkiye’nin adını nasıl duyuyorlar biliyor musunuz? Genelde hiç duymuyorlar, duyarlarsa da “türkiye’deki terör saldırısında 10 kişi öldü, 50 kişi öldü vs..” gibi haberlerle duyuyorlar. Rus uçağı düşürülmesinden sonra da iyice “Terör destekçisi ülke” imajı geldi. Bu imaj da yanlış değil, gerçekten Işıd terörüne destek veriyor, Can Dündar sonuçta doğru söylediği için ajanlıkla suçlanıyor. “Türkün türkten başka dostu yok” zırvasıyla hiç dostluk kuramamışız başka ülkelerle.

Bunların konumuzla ne alakası var derseniz, cevabı basit: “Türkler istenmiyor“. Bir türk olarak, “gel panpa takıl sen bizde sorun olmaz” diyen bir ülke yok kamboçya dışında. (Kamboçya da özel olarak Türklere değil, herkese açık kapısı)

Geçen yazıyı yazdığımda ordinary vize 25dolardı 1aylık, şimdi 35 dolar oldu. Yıllık 300 dolar civarından, 400dolara civarına çıktı yani. Onun dışında bir değişiklik yok. Sorunsuzca türkiyeden gelip yerleşebileceğiniz “tek ülke” Kamboçya’dır.

Şimdi bana bik bik “kanada şöyle güzel”, “almanya böyle”, “tayland daha iyi burdan” “uruguay için şöyle diyorlar” vs.. gibi argümanlarla gelmeyin. Yani tayland’da kalmak kolay olsa orayı tercih edebilirdim. (ederim demiyorum, darbeden sonra bangkok değişti epey) Ama 50 yaş üstü emekli değilsen, Tayland’ın da Avrupa gibi çalışma vizesi falan olayları var. Ya da Prag’da 1-2 yıl yaşamak isterdim, şahane bir gece hayatı var, ülkedeki serbestlik süper, Avrupa’nın Tayland’ı direk. Ama vize dert.

Kapıda vize alıp, sonsuza kadar kalabileceğin “güvenli” başka bir ülke biliyorsanız söyleyin, ben de öğrenmiş olayım. orayı da değerlendiririm ilerde. (afrikada da tek tük ülke varmış ama oralarda da güvenlik dert)

Kısaca “Neden Kamboçya?” sorusunun 1 numaralı cevabı, elini kolunu sallayarak vize alabiliyor olmak. Bu vize kolaylığı, tahmin edebileceğinizden çok ama çok daha önemli bir şey.

————————————————-

2- Kamboçya’nın “az devlet” güzelliği.

Bazı lokantalarda “az çorba” “az pilav” falan gibi seçenekler vardır ya, “az devlet” olsun isterseniz, burası mekanınız. Vahşi batı burası.

Birisi bana söylenmişti, benim yazımdan buraya gelmiş sonra da “polis yok devlet yok başımıza bir şey gelse kimse ilgilenmez” diye beni eleştiriyor.. Canım benim polis devlet cart curt istiyorsan kal ülkende. Ben Türkiye’deki polislerden bunalmışım zaten, polis görmek istemiyorum. Tr’de Yetki bende olsa, çevik kuvveti ve narkotik şubeyi direk kaparım. Gelmiş bana bu ülkede polis yok diye beni eleştiriyor. Söyledim de 10 kere, polisle devletle işiniz olmasın diye.

Misal tayland, bangkok’ta khao san road var, bizim istiklal gibi. 4yıl önce muazzam bir yerdi, 2yıl önce askeri darbe oldu taylandda, tüm eğlenceli olayları azaldı. En son gidişimde üzülmüştüm o en muazzam parti sokağının halini görünce. Devlet geldi oraya, ortamın kalitesi düştü. Zaten “devletin gelmesi” demek, altyapı, sağlık eğitim vs hizmetlerinin gelmesi değildir. Devlet dediğin ilk önce askerini ve polisini yollar, sonra da maliyeyi yollar. gerisiyle ilgilenmez genelde. (şimdi benzer bir şey koh rong’a oluyor. Ada, geçen seneki halinden %70 kaybetmiş direk.. Onu ayrı bir yazıda belirtirim enerjim olursa.)

Kısacası burası şu an “az devlet” bir yer. Beni cezbeden özelliklerinden biri bu. Sen kimsin napıyorsun falan diye sormaz kimse. Hem devlet hem de halkı kendi işiyle ilgilenir.

Buraya geliyorsanız “şirket açmak” gibi bir düşünceniz olmasın (milyon dolarlık büyük yatırımlar için demiyorum 100bin dolar altı yatırımlar için şirketten uzak durun). Devletle uğraşmayın. İş / Ekonomi olaylarıyla ilgili daha detaylı aşağıda ayrı ayrı başlıklarda yazıcam.

——————————————————-

 

3- Güvenli mi? Mayın falan dolu diyorlar..

La oğlum bi bitmediniz amk! Şahsi fikrim, gözlemlerim vs ile şunu net diyebilirim: “Kamboçya, can güvenliği açısından Türkiye’ye kıyasla daha güvenli ülke.” (özellikle son 2-3 yılı felaket türkiye’nin) Sırf geçen yıl, 1.000 kişi (yazıyla Bin) devlet destekli terör vs olaylarında ölmüş. İş kazalarında ölenlerin haddi hesabı yok. Bağımsızlık isteyen Kürtlerle 30 yıldır “light bir iç savaş” vardı, şu an gerçek bir iç savaşa döndü, kendi şehirlerine tanklarla “saldıran” bir ülkede yaşıyorsun. Yani Türkiye zaten güvenlik açısından ortalamanın çok ama çok altında bir ülke. Üstelik İstanbul depremi gelecek er yada geç. Artık şansa 10 bin kişimi ölür 100bin kişi mi ölür bilinmez ama 3-5 milyon insan etkilenir. Sonrasında içme sularına lağım suları mı karışır, elektriksizlikten hastaneler mi iptal olur ne olur bilinmez. Yönetici kitle eş dost akraba kontenjanına ayrıldığı için herhangi bir kriz yönetemez bu ülke. Maalesef biz böyle bir ülkenin vatandaşıyız.

Şimdi çok net söylüyorum, ne Kamboçya’da ne Laos’da ne tayland’da ne vietnam’da mayına falan denk gelme şansınız yok gibi bir şey. (oralar kapalı genelde yabancılara) Teröre de denk gelmezsiniz, polis de sizi öldürmez. tanklarla evlerinize saldıran bir devlet yok burada.

Burada güvenlik sıkıntısı şöyle oluyor: Kap-kaç! motorsikletli kapkaççılar var, elindeki telefonu boynundaki kamerayı, omzundaki çantayı kapar gider. Kapkaça uygun giyin, yolda telefonla konuşma falan, herhangi bir sorun olmaz.

—————————————————-

4- Phnom Penh’in nesini seviyorsun?

Phnom Penh’e gelip “çok dandik şehir burası” diyenler oluyor. Ben hiç bir zaman dünyanın en güzel şehri demedim. Şehir değil, insanlar güzel burada. Devlet’in biraz önce bahsettiğim “az devlet” özelliği güzel. Kafa rahat, yaşamak rahat. En azından benim için böyle.

Ben şehirde doğup büyüdüm. Kırsal yerler egzotik gelir, sahil kasabası çekici gelir. Oralarda seyahat etmek şahanedir. Ama uzun süre kalamam öyle yerlerde. Götün başın kum toprak dolu olacak, duş almak için sıcak su bulması dert olacak internet vasat olacak, minnacık yerde kapalı kalacan vs.. Ben darlanırım öyle yerlerde. Küçükken Foça’da yazlığa giderdik, ilk bir ay eğlenceli gelirdi, ikinci ay denize gitmeyi bırakırdım, 3. ay sahile bile gitmeye üşenirdim, -Her şey aynı olurdu çünkü-. Şehirler dinamiktir, başkentler daha dinamiktir. Kırsala, sahil kasabasına kendimi kapatacak kadar yaşlanmadım daha : )

Şöyle bir şeyden de bahsedeyim. Ben Noctural bir insanım. (Noctural insanlar genel popülasyonun %5’ini oluşturan gece yaşayan insanlardır.) Ben normalde bir uyanırım, öğlen 2-3 falan olur. kahvaltı şu bu derken hava kararır. Ertesi sabah 6-7’ye kadar takılırım. Gündoğumuyla tekrar yatarım. Yani çoğunuzdan farklı bir gün yaşarım.

Phnom Penh ise tam zıttır. Bu asyalılar genelde güneş doğunca uyanır, güneş batınca evine girer. Haliyle güneş varken dev bir trafik olur sokaklarda. Akşam ise kimsecikler olmaz, gece hayatına çıkanlar dışında. Ben akşamları yaşadığım için, şehrin gündüz ki hengamesi hiç ama hiç ilgilendirmiyor beni.

Burada Türkiye’nin 30-40 katı hızda internet var. Adil kullanım diye bir saçmalık da yok. İnternetten çalışan bir insanım ben, ve dev hızda bağlantı gerekiyor bana. Burada günde 250 – 300gb arası upload yapabiliyorum. şu an 25 firmayla çalışıyorum ve kimisine 1TB kimisine 2TB yükleme yapmam lazım. Şu an toplamda 40TB gibi bir upload ihtiyacım var. 2-3 ayda burada bitirebilirim, Türkiye’de kalsam 6-7yıl sürer o miktarı yükleyebilmem.

Zaten bana phnom penh’e yerleşme fikrini de veren buydu esas. 3 Yıl kadar önce FBI’ın kamboçya’daki tek operasyonu yapıldı, Torrent’in kurucularından bir eleman benim şu an kaldığım evin, 3-4 sokak arkasında yakalandı. Torrent’in kurucusu burayı seçtiyse bir bildiği vardır deyip araştırmaya başlamıştım burayı ve internetini o zaman keşfetmiştim. Aylık 11 dolara muazzam bir internet sahibi olabiliyorsun!

Not: İnternet sadece phnom penh’de bu kadar iyi. Hatta tüm phnom penh’de değil belli başlı yerlerinde. Diğer yerler standart vasat internet.

————————————————

5- Ekonomi kısmı ve “Burası söylediğin kadar ucuz değilmiş” eleştirisi:

Cidden gelmeyin siz, arayıp bulamıyorsunuz ucuzunu. Lokal hayata karışamıyorsunuz, batı tipi yerlere hapsediyorsunuz kendinizi.

Canım benim, yazıya tekrar baktım, ben sana net rakamlar vermişim di mi? Rakamlar hala öyle: Damacana 1$, Bira 0,5$, smirnof absolute bakardi falan 9-11$ (70cc), 1kg kırmızı et 3-5$, Temizlikçi kadın 2-3$, taksi 1$’dan başlıyor (tuk-tuk) tüm gün 8-10$’a tutabilirsin, 15$’ı geçmez (benzin, adamın parası vs herşeyiyle)

1buçuk yıl önce söylediğim bu rakamlar hala geçerli. Ayrıca Benzin 1,4$ demişim ama şu anda 0.8$’a indi (tüm dünyada indi bir türkiyede inmedi benzin fiyatı farkında mısınız bilmiyorum)

Bir kaç şey daha ekleyim: Pişmiş tavuk kanat (tüm kanat, KFC gibi ikiye bölmüyorlar) 0-6$ (2500 riel). Mangal’da pişmiş 1 kiloluk çupra tipi balık 3,5 – 4$. Hamburger 1$. Vodka redbull 1$, Mojito-Margarita 1,5$’a bulabilirsiniz. (aşağıda lokasyonlarını da söyleyeceğim)

Ama şunu da söyleyim, çünkü harbi zorlanıyorsunuz. Bu fiyatlar lokal yerlerde geçerli. Batı tipi lüks mekana gidip de bu fiyatları beklemeyin. Batı tipi yerlerde hamburger 2 ile 3,5$ arası değişir. Bira 0,75 cent ile 1$ arasına çıkar. Ülkenin en iyi en pahalı gece kulübü Pantoon’dur, orada bira 4$ (geçen sene 3,5$’dı 50cent arttırmış) Tuk-tuk’çu 3dolarlık yer için 20$ isteyebilir. Pazara gittiğinizde 500 riel’e (yaklaşık 12cent) 2kilo muz alabilirsiniz ama, sizden 3dolar isteyebilirler. Sürekli pazarlık yapmanız lazım.

Ben yaklaşık 10 ay sonra yeni döndüm Phnom Penh’e. Buradan giderken de lokal mekanlarda fiyatlar böyleydi, şimdi de böyle. Ama burada çok fazla batılı mekan açtığı için, batılı mekanların fiyatlar uçuk. Burada noodle 1-2 dolar civarıdır. İstanbul’da noodle yemek isterseniz 7-10 dolar arasıdır fiyatı. Aynı şekilde istanbul’daki bir şeyi, burada bulmak istersen benzer bir fark olabilir. Bunu gerçekten tahmin edemiyor musunuz buraya gelirken?

————————————————

6- Ekonomi kısmı ilave başlık 1: Ev Tutmak

Bak burada 1.500 dolar verip aylık ev tutanlar da var. Türkiye’de de 40bin TL’ye kiralık evler var sonuçta. (ayakkabı kutularında para çıkan evlerden birinin aylık kirası 40bin liraydı misal) Geçen seneki evim 450dolar’dı kirası, 400’e düşürmüştük pazarlıkla. içinde su faturası da dahildi. 150metre kare civarı 2 oda bir salon bir evdi. salonu badminton sahasından daha büyüktü. (şimdiki de aynı büyüklükte)

Şimdi geçen senekinden daha küçük stüdyo tarzı bir ev tuttum aynı sokakta. 70 metre kare bir yer, normal kirası 350dolardı, 260 dolara düşürdüm pazarlıkla. -ki sadece 3 aylık kiraladım. 6ay veya 1yıllık kiralasaydım fiyatı daha da düşürebilirdim.

6 ay 1yıl kiralayacaksanız sağlam pazarlık yapın. %30-%40 civarı bir indirim isteyin.

Artı olarak sakın ama sakın internetten ev aramayın! internette bulacağınız ev fiyatları her daim yüksektir. hem de sağlam yüksektir, pek indirim de yapmazlar. Sokak sokak dolaşın, asılı kiralık ilanlarını görünce telefon açın görüşün, yüzyüze yapın pazarlığı.

Bir de, bu söylediğim fiyatlar genelde khymer evleri için geçerli. Batı tipi ev isterseniz fiyatlar kafadan %20 pahalı olur, %300 fazlaya kadar gider.. Misal ev bakarken normal fiyatı 500dolar olan bir evi 400dolara indirmiştim. İnanılmaz iyi bir evdi. Şu ana kadar burada içine girdiğim en pahalı ev 1.300 dolar. Sadece evin içini baz alırsak, 1.300dolara kiraladıkları batı tipi evin, 400 dolara düşen khymer evinden daha iyi değil benim için. “Parayı dert etme, sen beğendiğin evi seç” deseler o 400dolarlık evi seçerdim 1300dolarlık eve kıyasla. Ama avrupalılar genelde anlamsızca batı tipi ev aradığı için o evlerin kiraları yüksek oluyor. (genelde yeni site tipi evler)

Bu arada burada ev fiyatlarından bahsederken hepsi dayalı döşeli evler. Tabak çanağına varana kadar içinde. Bazı evlerde temizlikçi de dahil olabiliyor. Yani insan gücü o kadar ucuz ki kiraya insan dahil oluyor : ) Benim bu yeni tuttuğum evde 3gün temizlik dahil dediler, dedim o kadar temizlik bana fazla haftada 1 yeter.

Benim şu an 260dolara tuttuğum evde dahil olanlar: Ev full eşyalı, Su faturası, Temizlikçi kadın, tüp, çamaşır ve bulaşık deterjanları, temizlik malzemeleri, kablo TV ve internet. Kombi masrafı da olmadığı için ilave ödeyeceğim sadece elektrik. (elektrik fiyatı TR ayarında) Ayda tahmini 25 doları geçmez. Kısacası herşey içinde 285 dolara kalabiliyorum.

Bu arada kaldığım yer ülkenin cihangir’i moda’sı vs. Tamam burası ne moda ne cihangir. Ama yani ülkede daha üst bir yer yok eğlence bakımından. Biraz daha dışarılara uzaklara giderseniz 100 dolara da evler var. Ben bu bölgeyi seviyorum, ondan buradayım.

Kısacası, internetten ev tutmayın. Uzun kalacaksanız sağlam indirim isteyin.

——————————–

7- Ekonomi kısmı ilave başlık 2: dolar kuru

Şimdi ülke şöyle pahalı böyle pahalı diyenlere şunu diyim ilaveten. Kamboçya çok fazla pahalanmadı ama Türkiye acayip ucuzladı. Ben 3-4 yıl önce Kamboçya’ya taşınmaya karar verdiğimde 1 dolar 1,7TL idi. Yazıyı yazdığımda 1dolar 2.10TL idi. Şimdi 1dolar 3TL. Kamboçya’nın para birimi de ABD doları. O sebeple pahalanan Kamboçya değil, ucuzlayan Türkiye!

Ben o yazıyı yazdığımda, (dolar 2TL civarıyken) aynen söylemiştim, copy paste:

“Türkiye bu kafayla giderse, Kamboçya Türkiye’yi 10 yıla falan yakalayabilir. Türkiye’nin bir ekonomik kriz ile 10.000$ olan kişibaşı yıllık geliri 6.000$ – 8.000$’lara düşebilir, (dolar 2.10’dan 3.00’a çıksa kişi başı yıllık gelirimiz 7.000$’a düşüverir) ondan sonra da siyasi çalkantılarla falan 3-5 senede kendini tam toplayamaz.”

Ya bu kadar net söylemişim, sen okuduğunu mu anlayamıyorsun bana Kamboçya Türkiye’den pahalı diyorsun! Yazıyı yazdığımda dolar kuru 2.10 şimdi 3 TL. Ayrıca pek çok yerde belirttim, Kamboçya’da masrafınız, Türkiye’ye kıyasla %70’lerde olur demişim. Yani Türkiye’de 100TL harcıyorsan Kamboçya’da 70TL harcarsın demişim. Şu basit matematik problemini çözemiyor musunuz?

• dolar 2TL iken 70TL harcıyorsam, dolar 3TL olduysa kaç TL harcarım?

Cevap 105 TL.

Bunu bile hesaplayamadığınız için, bu hesaptaki yanlışı da fark etmeyeceksiniz muhtemelen. Daha advance bir şey ilave ederek en doğru sonucu söyleyim size: Enflasyon!

Türkiye’de %25-%30 civarı enflasyon oldu. (özellikle ev kiraları uçtu) Kamboçya’da %5-%10 aralığında kaldı.

Yani 1buçuk yıl önce Türkiye’de 100TL’ye yaşadığınız / satın aldığınız hayatı, %25-%30 enflasyon ilavesiyle şimdi 125-130TL’ye alabiliyorsunuz. Kamboçya’da 1buçuk yıl önce 70 TL’ye yaşadığınız / satın aldığınız hayatı, %50 kur farkı (2TL’den 3TL’ye çıkış) artı %5-%10 enflasyon ilavesiyle 110 TL ile 115 TL arasına alabiliyorsun.

Kabaca, hem kur farkı hem de enflasyonu ilave ettiğinizde; bugün itibariyle (1 ocak 2016 diyelim) Kamboçya sadece %5 – %10 civarında ucuz sayılır.

Haliyle TL bazında bakınca çoğu şeyde fiyatlar eşitlenmiş olabilir. Bunu hesaplayamıyor musun? Yazı yazıldığı vakitle şimdi arasında doların aynı olmadığını ben buraya yazmadan anlayamıyor musun? “Kamboçya hiç de söylediğin kadar ucuz değil” önermesinin doğrusu, “TL ile değerlendirdiğinde, Kamboçya, söylediğin zamanki kadar ucuz değil” olacak yani!

Çoğu şey ucuz olmasına hala ucuz ama ay sonu hesap yaptığınızda Türkiye ile arada ufak bir fark olur yaşam standardınıza göre. Bu arada Türkiye’den kastım da İstanbul. Diğer küçük şehirlere kıyasla phnom penh pahalı kalabilir.

Kısacası, Kamboçya’ya ucuz diye gelmeyin! 1 dolar’ın 2TL ettiği Türkiye’de değilsiniz artık, %50 daha fakirsiniz!

Ayrıca yukarıda yaptığım ortaokul matematik hesabını yapmadan buraya gelip iş açmayı falan düşündüyseniz hele hiç gelmeyin! Hiç gelmediğiniz gibi türkiye’de de iş yapmayın, batarsınız direk. (ya da çok yüksek şans gerekir, tavla hesabıyla 6-5 falan atmanız gerekir)

——————–

Öte yandan, ben yazıyı yazdığımda beni dinleyip, parasını dolara çevirip buraya gelen şu an zaten keyfi yerinde. Dolar karşısında bir karı olmadı belki ama TL karşısında %50 kar etti! Ayrıca vakti zamanında gelenlerde dolar ne kadar oldu, diye takip etmelerine gerek kalmadı, zaten dolar kazanıyorlar. kafa rahat!

———————-

Kısacası, Kamboçya’ya ucuz diye gelmeyin! 1 dolar’ın 2TL ettiği Türkiye’de değilsiniz artık, %50 daha fakirsiniz!

8- Ekonomi kısmı ilave başlık 3: İş bulmak / iş kurmak

Canım benim, 10 kere değil 100 kere söyledim, ben cevaplamaktan yoruldum siz sormaktan yorulmadınız “Kamboçya’da iş bulabilir miyim?” diye. Yeminle hep hala aynı mesajlar geliyor, cevabım da hep aynı: “İş gücünün ucuz olduğu yerde, işçi olunmaz!“. Yani işçi olma hevesiyle pek gelmeyin buraya.

İş bulma şansınız sıfır değil, 4 yıl önce singapurlu bir arkadaşım buranın bir kumarhanesinin (Naga) sosyal medya reklamlarını yöneten kişinin asistanıydı, yeni mezundu, çok aşırı iş tecrubesi de yoktu ve 4.500$ maaşı vardı. Böyle rakamlar duyabilirsiniz ama çok ama çok zor sizin o işe girmeniz. Neden dicek olursanız, türksünüz! Singapurlu değilseniz, ya da kuzey avrupa ülkesi vatandaşı değilseniz o maaşlara ulaşmanız çok zor. Yıllık geliri 50bin dolar olan ülkeden geliyorsanız maaşınızı ona göre düzenlerler, yıllık geliri 7bin dolar olan ülkeden geliyorsanız ona göre düzenlerler. (TR yıllık kişi başı gelir 7bin dolar dediğim gibi) O sebeple niçin yıllık geliri 7bin dolar olan ülke vatandaşına 50bin dolar ödesin ki adamlar?

Burada genelde aylık 200-300dolar civarına çalışır yabancılar. (çoğu ya restoran / bar gibi yerdedir ya da NGO’larda öğretmen.) Genelde gelen 1 yıl takılır sonra gider. 2 yıl kalırsanız NGO’larda yönetici durumuna gelebilirsiniz ve maaşınız düzgün seviyelere gelebilir ama başlangıç için büyük beklentiniz değil ortalama beklentiniz bile olmasın. 200-300 dolara burda hayatta kalırsınız, çok da eğlenebilirsiniz. Ama o kadar. epey zorluğu da olur. Couchsurfing üzerinden insanlarla iletişime geçin, onlardan bilgi alın.

İş kurarsanız da her yerde olduğu gibi akıllı yatırım yapın. Görüyorum insanlar 100bin dolar hatta kimisi 200-300bin dolar harcayıp mekan açıyorlar. Yapmayın abi öyle şeyler. Bu ülke, öyle yatırımların döndürülebileceği ülke değil. Dönmez mi, dönebilir elbet ama riski çok ama çok yüksek. Getirisi de yatırdığın paraya kıyasla çok düşük olacak.

“Burada yapacağın iş seyyar satıcılık” demekten valla yoruldum billa yoruldum. Ne meraklısınız esnaf olmaya amk! Siktiret esnaflığı seyyar ol. Bak şu resmini paylaştığım seyyar meyva suyu satıcıları -tek başına çalışırsa ve günlük 8-10 saat mesai yaparsa- 2bin dolardan fazla net kar kazanabilir ayda. Mekan sahibi, dükkan kirası elemanla uğraşması vs derken o seviyede kar etmez genelde. Ayrıca dükkan açıosan devletle iyi kötü uğraşabilirsin demektir. Seyyar’da sorun yok.

Yemek üzerine ne iş açarsanız açın, 1-2dolar aralığında olsun fiyatlarınız. Yoksa batma ihtimaliniz yüksek!

Büyük yatırım yapacaksan da KFC, Burger King gibi büyük amcalarla iş yap. onlardan franchise al. Bak onlara 200bin dolar verip iş açarsan bir şey demem. Niye dersen, Sonuçta senin batman markanın imajını olumsuz etkiler. Sen batmak istesen bile, onlar batmana pek müsaade etmez, hatalarını düzeltirler. Seni sevdiklerinden değil, marka imajını korumak onların görevi olduğu için!

————————————————

8- Ekonomi kısmı ilave başlık 4: Kamboçya’da yatırım yapmak

Kamboçya dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden. Okur yazarlık oranı düşük olduğundan, ve buraya gelen yabancılar da saçma sapan yatırımlar yaptığından tüm ülke ekonomisi büyüyemiyor. Ama doğru yatırımlarla inanılmaz büyük potansiyeli olan ülke.

Tüm yatırım şartlarından bahsetmeyeceğim, çünkü her şeyi bilmiyorum. Bildiğim iki şeyden bahsedeyim: “yatırım amaçlı ev satın almak” ve “Yüksek faiz (dolara yıllık %7,25)”

A- Yatırım Amaçlı Ev Satın Almak:

İstanbul’da max 2.500TL kira getirisi olacak 1+1 stüdyo eve mortgage faiziyle birlikte 700bin TL verenler var, inanılmaz şaşıyorum. Yani gerizekalı demek de istemiyorum kendilerince nedenleri vardır ama abi öyle oranlarla ev alınmaz yaf! Yani ev alacaksan basit matematiği şudur. Evin fiyatı; kira çarpı 100 ile kira çarpı 150 aralığında olmalıdır. Mortgage kredini de kat, eğer kira değerinin 150 katından fazla veriyorsan, evi pahalı alıyorsun demektir. 200 kattan fazlaya geliyorsa, koşarak kaç demektir.

Kamboçya’da 50 bin dolara alacağın evin kirası genelde 350-400 dolar civarındadır. Haliyle mantıklı yatırımdır.

Ayrıca evlerin satış fiyatları da epey hızlı yükseliyor burada. Bir buçuk sene öncesinde 15-20bin dolara evler vardı riverside’da (benim olduğum mahalle). şimdi onlar 30 bin dolarlara çıktı.

Öte yandan şunu da belirteyim: Alt kademe evler dev pahalandı ama, üst kademe evlerde o seviyede bir artış yok. 15bin dolarlık ev 30bin dolara çıktı ama 30bin dolarlık ev anca 40bin dolar oldu. Bu da serbest piyasayla alakalı. Şöyle örnekliyim: İstanbul’da cebinde 100bin 200bin lirası olan pek çok kişi var ev almak isteyen. O sebeple 200bin TL altı evler %50 – %100 daha pahalı satılıyor, 100binlik eve 150bin isteyebiliyor adam. Çünkü talep çok. 1 Milyon liralık ev ise olsun olsun 1,1 milyon olabiliyor, çünkü pek çok kimse bir ev için o seviyelerde para verebilecek durumda değil.

Kısacası, Kamboçya’da ucuz bir ev bulup içini yapıp kiralamak – satmak güzel bir yatırım. Hatta şu ana kadar gözlemlediğim en iyi yatırım.

NOT: Yabancılar Kamboçya’da sadece 1. kat ve üstü apartman dairesi alabilir. Arsa, zemin kattaki dükkan vs satın alamaz. (şirket açmanız gerekir, şirket için de bir kamboçyalı ortak gerek, uzun ve zor iş) Ev almak ise kolay.

————————————-

B- Yüksek faiz (dolara yıllık %7,25)

Kamboçya, dünya’da dolara en yüksek faiz veren yerlerden biri. Normal bankaları yıllık %5 civarı faiz verir. Ama %7,25 gibi oranlarla faiz veren yerler bulmak da mümkün.

Kamboçya, micro kredi ülkesidir. Mikro kredi nedir derseniz, 200 dolar 500 dolar gibi küçük kredilerle dönen bir ülke. Burada bir Kamboçyalıya 1milyon dolar verirsen ne yapacağını şaşırır ama sadece 500 dolar verirsen ne yapacağını bilir. Bir yılda verdiğin o 500 dolar krediyi 2bin dolar yapabilir. (yukarıda seyyar satıcılardan bahsettim) 500 dolar diyip geçmeyin, ülkenin ortalama yıllık geliri 800dolar civarında olduğunu unutmayın. Buradaki bir köylüye 500dolar kredi vermek, TR’deki bir köylüye 5bin dolar kredi vermekten daha karlı bir yatırımdır.

O sebeple, burada sırf mikro kredi üzerine yoğunlaşmış bankalar vardır. Ve bu bankaların da faiz oranları daha yüksektir. Geçen sene Kamboçya’dan giderken burada paramın bir kısmını %7,25 oranıyla faize yatırmıştım. Doların TL karşısındaki artışını da hesaba katarsan, acaip iyi bir kar oldu benim için! (faiz geliriniz üzerinden %6’lık bir vergi kesintisi oluyor, net olarak elinize geçecek miktar %6,8 gibi bir şey oluyor. TR’de vergi kesintilerinden sonra elinize %1gibi bir şey kalıyor, doları faize yatırırsanız)

200-300 bin dolarlık yatırım düşünenlere önerim: Saftirik saftirik esnaf dükkanı açacağınıza, yatırın faize, hiç bir şey yapmadan, yılda 15-20bin dolar civarı faiz geliri alın. Mis valla!

Yiğit Özgür’ün karikatüründeki gibi pozitif düşünelim “keşke” demeyelim: “İyi ki çok param olsaydı!”

————————–

9- Ekonomi kısmı ilave başlık 4: Phnom Penh’de ucuz bir kaç yerin listesi

Bu sıralayacağım yerler riverside’da benim evime yürüme mesafesindeki yerler. Riverside ülkenin pahalı yerlerinden, Uzaklarda daha pek çok yer var ama bu bölgede sürekli alışveriş yaptığım ve sevdiğim yerler şöyle: (pek çok yer var, en çok gittiğim yerleri yazıyorum)

• 1$ hamburger – 0,6$ tavuk kanat ve but vs.: Street 13 (night market civarı)
• 1$ vodka redbull: street 172, happy hour 5-10 arası
• 1,5$ margarita – mojito: Preah Sisowath Quay (riverside nehirdeki cadde) Mexica Restoranı (viva) – tüm gün
• 0,5$ bira: neredeyse tüm lokal mekanlar. Street 172’de tonla var.
• 4$ masaj: sothearos bulvarı, xeon mall arkaları. (street 172’de 5$’dan başlıyor. Diğer çoğu yerde max 8dolar) kymer masaj için. aroma terapi fln isterseniz genelde 1dolar artıyor.
• 6$ iki kişilik oda: street 172 ile street 41 kesişimi (banyo paylaşımlı) fiyat olarak 8 dolar isteyecek pazarlık yapın, 6’ya alırsınız odalar boşsa.
• 8$ tuvaleti içinde, tertemiz, 2 kişilik oda: street 13, Pratna guesthouse. (Pra-Tna diye de yazabiliyor) klimalı istersen 12$-13$ pazarlığına göre.
• Happy shake: 2$ street 178, sahile yakın “happy pizza” yazan dükkan. Not: Happy shake içecekseniz çok araştırın ya da içmiş kişilerden tecrübeleri dinleyin, hazırlıklı olun. Hollanda’daki kekler gibi hafif bir şey değil. 15 saat etkisi sürer, cidden hazırlıklı olun!
• 3-4$’a mangalda balık: Street 13, Kandal market önü. Tezgahta satarlar, 1kg civarı balık. Büyüklüğüne göre 3-4 dolar eder. sizden 4-5 dolar isteyebilir, 1dolar pazarlık yapın. Bir de derisini yemeyin, açıkta kaldığından toz falan gelir epey. Zaten eti inanılmaz çok, derisiyle uğraşmayın.
• Lokal restoranlar isterseniz: Canal Bassac Shore Boardwalk. (naga’nın ilerisinde köprüyle geçilen adada, nehir kenarı) Fiyat performans oranı çok iyi yemekler bulabilirsiniz. Karıncalı biftek favorimdir. Yeni gittik daha, küçük porisyon söylerseniz 3$’a 200gramdan fazla et gelir, 60-70 tane de karınca vardı içinde. Not: Ben bayılarak yedim ama yanımdaki arkadaş pek sevmedi. Tahmin ettiğiniz sebepten ötürü değil, karıncayla bir sorunu olmadı, soslarını sevmedi. (yemek konusu başka bir başlık olacak)
• 2. el satın almak için: Facebook’ta “Phnom Penh Buy and Sell” diye bir grup var, çok aktiftir. aradığınız şeyi orada bulursunuz. Motor satın alacaksanız buradan bulabilirsiniz. Ben geçen sene honda airblade aldım, 600$’a. 6 ay kullandım, sonra 620$’a sattım. Şimdi de gelir gelmez bir motor aldım, suziki step, 125cc. 395$’a aldım, giderken yine öyle bir fiyata satarım. Vergisi yok, noteri yok, sigortası yok! (var ama uğraşmana gerek yok)
• 0,75$’a meyve suyu shake ve ice coffee vs..: Bu adam her zaman geliyor mu bilmiyorum ama ara ara görüyorum street 178’de. Bu adamı bulamazsan da 1$Lık başka bir seyyar her daim burada. (genelde national museum önünde) ben çok içmediğim için takip etmiyorum, kalitesini bilmiyorum, geçerken görüyorum sadece.
• 0.6$ coconut: Enterasan bir şekilde Türkler genelde Coconutı tadını beğenmiyor Ama benim gibi seviyorsanız, fiyatı burada 2500 riel’dir – yaklaşık 0,6$. (phnom penh dışında 2.000 riel) size 1$ – 2$ diyebilir, direk 2500 riel diyin, fiyatı bildiğinizi anlar pek uzatmaz. (söylemeye gerek yok, seyyardan alın)
• Ucuz elektronik: 2. el değil de sıfır almak isterseniz, Central market civarı iyidir. Ama dev pazarlık yapın! Sony, Canon, Samsung gibi asya markalarında mutlaka Amazon ABD fiyatından düşük olsun aldığınız fiyat. Örnek: Canon 5d Mark3 ilk çıktığında ABD amazon fiyatı 3.400$’dı, ben burada 3.000$’a almıştım. (benimkinin garantisi vardı, garantisisiz alırsan fiyat daha da düşebiliyor)

——————————–

10- Yemekler:

Bizde kahvaltı farklıdır akşam yemeği farklıdır falan, burada öyle bir fark yok. Amca sabah kahvaltısında da noodle yer, akşam yemeğinde de. O sebeple, kahvaltını evde hazırlamıyorsan, dışarıda genelde pahalıya gelir.

Burada sossuz yemek çok bulamazsın (bir mangal sossuzdur, gerisi hep soslu.) O sebeple, soslarını sevmiyorsan, çok ama çok zorlanırsın.

Sana TR’de denemen için ufak bir test: Yumurta haşla. 4’e böl. Biz tuz ve karabiber atarız ya, hiç tuz ve karabiber atma. soya sosu dök. 3-5 damla falan sarısına dök. Onu ye, beğenirsen burada rahat edersin, beğenmezsen asya senin yerin olmayabilir. (Tayland’da 7eleven’larda haşlanmış yumurta satarlar, yanında soya sosu bulunur) Teee buralara gelmeden basit bir yemek testi size.

Çünkü cidden biliyorum, çooook fazla türk çok acaip zorlanıyor burada yemek bulmak için. Dandik tavuk dürüme 3$ isteyebilirler. Lokal yemek yiyemiyorsan, lokal mekanlarda yiyemiyorsan, hem pahalı olur burası hem de sıkıcı. Boşu boşuna kasmayın kendinizi.

Yani herkes asya yemeklerini sevmek zorunda değil. kimi sever kimi sevmez, normal birşey bu ağız tadı olayı. Ama sevmiyorsan işte dediğim gibi gelme buralara hiç.

Bir de müslümansanız hiç gelmeyin, et de söyleseniz tavuk da vejetaryen da söyleseniz. domuz kızartılan aynı tavada hazırlarlar yemekleri. Haliyle domuz eti bulaşmış “haram” bir yemek yemiş olursunuz. Bunu bilin müslümansanız!

Zaten müslümansanız hiç gelmeyin! müslüman geldiği yerde sorun çıkartır, gerek yok müslümanlara burada.

———————————–

11- Sağlık

Valla özel hastanelere giderseniz bizim memorial ne alıyorsa ondan biraz az alırlar. Yukarıda demiştim, %10 falan anca ucuz burası diye. (hiç gitmedim, bireysel tecrubem yok)

Ama devlet hastanesine gidersen epey ucuz gelmişti bana. Street 110 ile street 41 kesişimi (canadian tower yakını) “Ang Duong Hospital” var. 1 kere gittim. muayene 10dolar ilaçlar 6dolar tutmuştu. Doktor doğru teşhis koydu, ilaçlar işe yaradı falan. Bana gayet iyi bir yer gibi gelmişti.

Diş Doktoru için street 13’te, night market ile kandal market arasında bir yerde dişçi var. 10$’a orada diş temizletiyorum ben 2 yıldır. Hiç de kanatmadan çok güzel temizliyorlar. Beceri ve kalite konusunda istanbul’da talimhanede 50$ verdiğim eski dişçimden çok daha başarılı bir yer. Diş ameliyatları da yapıyorlar. Geçen sene diş temizletirken amerikalı bir amcayla tanışmıştım. Adam ABD’den kamboçya’ya sırf diş yaptırmaya gelmiş orada çok pahalı diye.

Göz doktoru diye özel bir doktor aramayın. Gözlük satan tüm mekanlarda göz numaranı tespit eden aletlerden var. Doktorun yaptığı temel testi, gözlük satanlar da yapıyor. Numarana uygun gözlük veriyor. Göz doktoruna ihtiyacın yok ciddi bir şeyin yoksa. (bu sadece kamboçya’da değil tüm asyada böyle neredeyse) (Türkiyede gözlüğe ne veriyorsan %40 ucuzunu alabilirsin. TR’deki malzemeler asyadan gidiyor genelde)

Kırsalda başına bir şey gelirse, eczanelere git. Eczaneler, bizdeki hastane acil yardım hemşiresi seviyesinde temel bilgileri vardır. (eczacıyı bul ama, kalfasına denk gelme) Büyük ihtimal bizdeki eczacılar da bilgi sahibidir ama yetkileri yoktur ilk yardım uygulamaya sanırsam. Buradaki eczacılar, tüm ilk yardım işlerini yaparlar. Kısaca burada kırsalda başına bir şey gelirse, eczacının ilk yardım bilgisine güven. Hastane acilinden farkı yoktur. Hastaneye gidene kadar idare eder seni. (neredeyse tüm asyada geçerli bu dediğim)

———————–

12- Çocukla gelecekler için Kamboçya:

Çocuk demek, gece hayatından ödün vermek demek. Gece hayatına çıkmayacaksan da bu ülkenin, bu şehrin çok bir anlamı yok.

“Türkiye’den gideyim de ne olursa olsun” diyorsan başka, ama normal şartlarda pek önermem.

Yine de, çocuk sahibi ve burada yaşayan insanlara sorun. Beni aşan mevzu bu.

—————————

13- Sokaklar çöp yığını olması sizin için sorun olur mu?

Buraya gelenler sokaklar çöp yığını diye bana kızıyor. Ekmek mi bancan sokağa, ayağın çamur olmadıktan sonra, kirli olsun temiz olsun ne fark eder abi! benim için dert değil, ben dağınıklığı, kaosu severim. Ama sen steril bir yer istiyorsan asla ama asla gelme buraya!

—————————–

14- “Sokaklar evsiz dolu, ne sefil bir yer burası!” diye eleştirenler..

Sokakların evsiz dolu olduğunu söyledim zaten, okumuyon mu sen? Youtube kanalımda da epey video dolu evsizlerle ilgili.  Biraz araştırsan görürsün zaten.

Sefalet Türkiye’de de var. Ama Tr’de fakirleri evsizleri polis hep kovalar. Sokakta yatmasına izin vermez. İzin vermemesi evsizleri yok etmez, sadece göz önünden kaldırır. Bir bakıma tozları halının altına süpürür bizimkiler.

Burada evsizleri dışlamazlar. Evsizler de toplumun parçasıdır. Evi yok diye, şehrin dışında teneke içinde yaşamak zorunda değildir, şehrin merkezinde parkta da yatabilir. O kimseye ilişmez, kimse de ona ilişmez. Gündüz işine gider, bekçilik yapar, bulaşık yıkar, çöp toplar vs, günlük parasını çıkarır. 

Ama sizin hayalinizdeki İstanbul’daki gibi olsun, asgari ücretle kadıköyde çalışan adam günde 2-3 saat yol gidip sancaktepe’nin Gebze’nin en varoş yerinde dandik bir eve, aldığı 3 kuruşu gömüp yaşamasıysa, üzgünüm ama bana buradaki sistem çok daha insani geliyor bana. İnsanların evsiz yaşama özgürlüğü olmalı, istediği yerde kalabilmeli bence.

Ki burada evsizler tek kişi değil, ailecek evsiz yaşayabilirler. Hamak kurarlar, altta baba, üstte anne, daha üstte çocuklar böyle 2 ağaç arası üst üste 5 hamak görebilirsiniz. Genelde çalıştığı yerin yakınında kalırlar.

Burada sokaklarda evsiz yatan çoğu kişinin hayatı, İstanbul’da günde 3saatini yolda harcayan bir asgari ücretlinin hayatından “mutludur“.

Ama sen sokakta evsiz görmek istemiyorsan gelme buraya!

Not: evsizler güvenlikle ilgili sorun çıkarmaz burada. Siz onlara bulaşmayın, onlar da size bulaşmaz.

—————————–

15- “Senin sözünle buralara geldik, bir tomar masraf oldu senin yüzünden” türevi eleştirilere ilave cevap:

Valla üzülüyorum size. Şaka değil, saflığınıza, iş bilmezliğinize, analiz eksikliğinize vs kızsam da, para kaybetmenize neden olduğum için üzülüyorum cidden. Yukarıda uzun uzun yazdım ama şu net cümlemi de tekrar belirteyim:

Bana “kamboçya’ya geleyim mi?” türevi soranlara kısa ve net olarak şunu derim hep, sloganım gibi bir şey oldu:

“Kamboçya benim için çok uygun bir yer. Ben burayı seviyorum, burada mutluyum. Ama ben seviyorum diye siz de seveceksiniz diye bir kural yok. Buraya evi barkı satıp gelme, tatile gel. Bir bak. Beğenirsen yerleşirsin, beğenmezsen tatil yapmış olursun.”

Ben bunu 10 kere söyledim. Söylemesem bile, bu kadar basit bir şeyi akıl edemiyor musunuz cidden? Yani test etmeden paldır küldür bir işe girişilmez abi. Ne iş yaparsan yap, nereye gidersen git, batarsın harap bitap olursun. Almanya’ya da gitsen Yeni Zelanda’ya da gitsen, dönerci de açsan holding de açsan bu aynıdır. Bir gider kendi gözünle incelersin. aklına yatıyorsa yaparsın paranı ve hayatını yatırırsın. Yapmayın abi öyle paldır küldür şeyler.

———————————

16- Ucuz uçak bileti nasıl alırım: (aynı bileti %10 – %20 daha ucuz almanın yolu ama garanti değil)

Bir kaç yöntem var, google’da tüm yöntemleri okuyun. Size en son bileti nasıl aldığımı anlatayım. bileti skyscaner’da yaklaşık 570$’a gördüm. Etihad uçuruyordu.

Etihad sitesine girip ordan baktım “promosyon code” diye bir yer vardı. İnternetten herhangi bir şey alıyorsanız ve “promosyon kodu” yazan bir alan görüyorsanız, google’da promosyon kodu arayın. Her zaman olmasa da bazen bedavaya, “indirim promosyon kodu” bulabilirsiniz. (bazen de kodları satarlar)

Adım adım şöyle yapın:

1. Chrome’a zenmate türevi bir app yükleyin. Malezya vs. gibi bir lokasyon seçin (lokasyon eskisi kadar önemli değil, site aynı kişinin tekrar tekrar girdiğini tespit etmesin. Tespit ederse “kesin alıcı” bu diyip adım adım 3-5$ yükseltebiliyor. Zenmate takibi engelliyor)
2. Çerezleri temizleyin.
3. Farklı bir browser’dan (misal Mozzilla’dan) google aramaları yapın. “Etihad promosyon kod” türevi çeşitli keywordler deneyin. (aramaları farklı browser’dan yapın satın almayı farklı browser’dan)
4. bir tomar sahte site çıkcak iyi ayırt edin. Hemen ilk aramalarda kodlar çıkmıyacak, 3-5sayfa ilerleyebilirsin google’da. farklı keyword kombinasyonları denemelisin.
5. Bulduğun promosyon kodunu, chrome’da açtığın etihad sayfasında dene. (büyük ihtimal başarısız olacak kod, fiyat değişmeyecek)
6. Tekrar denemek için, Chrome’daki çerezleri temizle, zenmate’te ülke değiştir.
7. Fiyat inene kadar bir çok kere tekrar et bu süreci. Her seferinde çerezleri temizle, lokasyon değiştirmeye bak. Hatta bazen 3. 4. bir browser’dan gir (misal opera’dan gir) vs.

Ben 10-15 kere tekrar ederek denk getirdim promosyon kodunu. Toplam 1buçuk saat vaktimi aldı. (bana da alsana diye sakın mesaj atmayın, uğraşamam valla)

Sonuçta 570$’lık bileti 490$’a aldım.

Ama garanti değil, hiç bir promosyon kod çalışmayabilirdi de. Biraz şans, biraz sabır.

————————————————-

17- Kamboçya’ya Bedavaya uçmanın yolu: (ve diğer pek çok asya ülkesinde geçerli)

Bunun için nakite ihtiyacınız olacak, çünkü ufak çaplı bir ticaret yapmanız gerek: Yukarıda bahsettim, Canon 5d mark3 çıktığında ABD fiyatı 3.400$’di, Kamboçya’da 3.000$. ışık yandı di mi şimdi nasıl bedava uçabileceğinizi!

Nakitiniz varsa, bildiğiniz bir kaç ürün getirirseniz ve sahibinden satarsanız uçak biletiniz bedavaya gelir.

Not: aynı üründen 1taneden fazla getirirseniz kapıda sıkıntı olabilir. Mevzuatı okuyun iyice, şurada 2 satır okudunuz diye yine paldır küldür girişmeyin işe amk, sonra bana sarıyonuz!

——————————————————

18- “Sex, Drug and Rock’n Roll” bulup da mızmızlık edenler

“Burada sırf uyuşturucu var, millet seks peşinde başka bir numarası yok buranın” diye de bir eleştiri türü var. Adamlar “ Sex Drug and Rock’n Roll” diye slogan yapmış, insanlar bunu aramayla geçirio ömrünü, bizimki bulmuş beğenmiyor. Gelme amk sen!

Bırak millet içsin kafasına göre, sevişsin gönlüne göre, sana giren çıkan ne ki? istemezsen girmezsin ortama, soran olursa da “hayır teşekkürler” der geçersin, olur biter.

Hamburg’a gidersen St. Pauli diye bir mahallesi vardır, dünyanın en büyük Red Light alanlarından biridir. Tayland’daki Pattaya’ya rakip olabilecek Avrupa’daki tek yerdir. Binlerce kadın çalışır. (10yıl önce görmüştüm, değiştiyse bilmiyorum) Kamboçya’da da epey mekan var ama ne Tayland’la ne Almanya ile rekabet edemez o konuda. 3. sırada kalır ülke bazında.

Red light’tan rahatsız oluyorsan Marquez’in “Benim Hüzünlü Orospularım” kitabını öneririm. İran’da yasaklanmıştır misal, red light olaylarını özendiriyor diye. Şöyle der: “Seks, aşksız kalan ömrümüzde bir tesellidir!“. Ve inanın bana, bu dünyada teselli arayan çok ama çok insan var.

Uyuşturucu konusunda da, dünya’da “legalize it” diye bir akım vardır, “yasallaştır” der millet. Kokain yasak diye millet “aferin” hapına abanıyordu bir ara (içinde dopamine vardı yanlış hatırlamıyorsam) Eczanede reçetesiz satılan pek çok hap uyuşturucu zaten. Aspirinin bile uyuşturucu bir etkisi vardır. Kasmanıza gerek yok yasaklarla. İsteyen alıyor eczaneden zaten.

Ot zaten 20’den fazla ülkede resmen tanındı. Kokain taşımak Çek Cumhuriyeti gibi tek tük ülkede de olsa yasallaşmaya başladı (en azından suç kapsamından çıktı)

Şahsen ben kimyasal kullanmam, uzak dururum. Ama kullanmak isteyene yasak konulmasına da karşıyım. Sen bugün zeytini yasaklasan domatesi yasaklasan, onun bile karaborsası olur. Yasakla çözüm olmaz!

———————————–

19- Kamboçya’ya Kimler gelmeli?

En başta da söylediğim gibi, yazıyı ilk yazdığımda olayın bu seviyelere geleceğini düşünmemiştim. Beni takip eden dar kitleye hitaben yazmıştım. Şimdi kitle büyüdüğü ve çok olmadık insanlar buraya geldiği için size ufak bir anketimsi bir şey yapayım. Cevaplar Kamboçya’ya uygun olup olmadığınızı belirler.

– Soru 1- Müslüman mısın?

Cevabın hayır ise burası uyabilir sana, diğer sorularla devam et.

Cevabın evet ise hangi alt kategoridesin?

1. Full time müslüman (namaz oruç falan kaçırmayan cami müdavimleri)
2. Part time müslümanlar (İçki içen domuz yemeyenler)
3. Freelance müslümanlar (“Kur’an’a inanmıyorum ama bir güç var”cılar)

şimdi full time müslümansan sakın gelme buraya. inan bana sen en istenmeyen insansın burada. Gittiğin yere asla adapte olmayı beceremezsin sen. 40 yıldır Almanya’ya adapte olamayan da sensin çoğunlukla. Kal ortadoğuda. Sorun çıkartma burada. Senden uzaklaşıyorum ben zaten. Ayrıca gelsen de yapamazsın zaten. Evden işe işten eve gitmekten başka bir şey yapamazsın.

Part time müslümansan çok zorlanırsın. Gelmesen daha iyi. Yine de çok istekliysen alttaki sorularla devam et.

Freelance müslümansan belki yapabilirsin burada ama diğer sorularla devam et.

– Soru 2- Şu ülkelerden en az birinde en az 15 gün geçirdin mi? (turla gittiklerin sayılmaz tek başına gitmiş olmalısın): Hindistan, Tayland, Vietnam.

Eğer bu ülkelere tek başına gittiysen ve 15 gün kalabildiysen, aşağı yukarı seni neyin beklediğini biliyorsun demektir. Kamboçya, Vietnam-Tayland ikilisi ile Hindistan’ın arası bir şeydir. Hindistan’ın sokaklarındaki çöpler sokaklarındaki evsizler vs ile tayland-vietnam güneydoğu asya kültürü karışımı.

Kamboçya advance bir parkurdur, ileri seviye bilgi ve tecrübe gerektirebilir. Hindistan’la başlarsanız rahat edersiniz, köylüleri bile ingilizce konuşur (resmi dil sonuçta). Tayland ise Kamboçya’ya kültür olarak daha yakındır ve vize istemez. Tayland’a Vietnam’a ve/veya hindistan’ı gezmeden oranın kültürünü görmeden kamboçya’ya gelirseniz duvara toslarsınız. Seyahat etmeden, bodoslama gelmeyin buraya!

– Soru 3- İlk kez ve dönmemek üzere mi geliyorsun?

Cevabın evet ise, “sen beni hiç anlamıyorsun” diye ergen kız tribi atmak isterim sana! Sabahtan beri ne diyorum abi, yapma öyle şeyler. Tatile gel amk, dilimde tüy bitti. Gezip gör uyuyor mu uymuyor mu diye. Uysa da uymasa da dönerken elektronik bişiyler al, orada satar biletini çıkarırsın amk, kaçıncı söyleyişim!

– Soru 4- Çevrende Sex drug and rock’n roll diye takılan insanlar olması seni rahatsız eder mi?

Cevabın evet ise gelme, üsküdar’da çay bahçesinde takıl.

– Soru 5- Hijyenik sokaklar mı arıyorsun?

Cevabın evet ise gelme. Net!

– Soru 6- Soya soslu haşlanmış katı yumurtayı beğendin mi?

Cevabın evet ise buranın yemeklerine uyum sağlayabilirsin. Hayır ise, çok zorlanırsın. Bir kaç asya yemeği sipariş et denemeler yap.

– Soru 7- Pazarlık yapabiliyor musun?

Hayır ise çok paran var mı? hem pazarlık yapamıyor hem de çok paran yoksa sakın gelme!

– Soru 8- Motosiklet sürebiliyor musun?

Cevabın hayırsa bisiklet sürebiliyor musun? Bisiklet sürebiliyorsan, 2 dakikada öğrenirsin motor sürmeyi aşırı basittir, gözün korkmasın. Ama bisiklet de süremiyorsan, gelme bence buraya. Hiç keyif alamazsın sürekli tuk-tuk’çularla uğraşmak işkence (artı olarak aylık 100-200dolar arası ekstra masraf olur)

– Soru 9- Gelip Restoran, Cafe, Bar, Guesthouse vs mi açmayı planlıyorsun?

Cevabın evet ise yazdıklarımı yeniden oku. Seyyar satıcı ol diyorum! Paranı gömme. İlla bir yer açacaksan da 15bin dolardan daha pahalı bir yer devralma, kiran da 500doları geçmesin. Yoksa batarsın, bana hiç ilişme!

– Soru 10- İngilizcen nasıl?

Kötü ise, pek gelme bence. Yapan tanıdıklarım var gerçi ama yapamama ihtimalin daha yüksek. Tercih senin.

– Soru 11- “işte ben tayland’dan gelicem de oraya otobüs falan nasıl oluyor.” ya da “havaalanında indikten sonra şehir merkezine nasıl gelecem” vs vs.. seyahat soruların var mı?

Cevabın evet ise Wikitravel oku! yetmiyorsa google. Bana seyahat sorusu sorma.

– Soru 12- “Peki sana bir şey danışabilir miyim?” diyip bir şey danışmak istiyor musun?

Cevabın hayır ise süper. Cevabın evet ise, mümkünse danışma. Valla sıtkım sıyrıldı. Yardım konusunda doğal sınırlarıma ulaştım. Hele paldur küldür gelip de adapte olamayıp bana söylenenler var ya, tüm yardım etme enerjimi aldı. Ama sorularını facebook sayfamdan açıkta yaz. (duvara yaz herkes okuyabilsin) Takipçiler içinde burada yaşayan epey kişi var, sana yardımcı olabilirler, sorunu cevaplayabilirler. www.facebook.com/dunyabirmasaldir. Ayrıca aynı soruyu copy paste bu yazının altına da yorum olarak koyarsan cevap bulma şansın artar.

– Soru 11- “Peki sence ben geleyim mi?”

En favori sorularımdan. Cevabını tahmin edebilirsiniz heralde!

—————————-

 

Son Notlar:

Bak bu kadar yazdım ve tekrar ediyorum. iyi okuyun sırf benim dediklerime bakmayın başkalarını da okuyun. Hemen gaza gelmeyin. Adım adım ilerleyin. Eğer beni referans alıp gelecekseniz de, bu yazıyı 2-3 kere okuyun.

Öyle işte, bu yazıyı yazcam diye gitti tüm akşamım ama cidden üzülüyorum paldır küldür gelenlere. Ben başlattım bari azaltayım saftirik köyden indim şehire insanlarını..

Bir yandan hayatınızı kurtarmak istiyorum. İddialı oldu biliyorum ama TR’de kalırsanız cidden yüksek oranda ölüm tehlikeniz var, hem Işıd hem deprem hem iş kazaları hem de saçma sapan sokak kavgaları şu bu.. her an “Hotel Rwanda” benzeri dev bir olay patlayabilir, ölebilirsiniz orada, ufak da olsa hayatınızı kurtulmasına yardım etmek istiyorum. Öte yandan çoğunuz beceremiyorsunuz adaptasyon yeteneğiniz yok ömrünüz boyu farklı bir şey görmemişiniz beklentileriniz çok farklı vs.. burada yapabilme şansınız yok falan..

Bilemiyorum Altan..

Ama dediğim gibi, bana mesaj atmayın artık, direk facebook sayfama yazın sorunuz varsa ve bu yazının altına da yorum olarak aynı soruyu copy paste yapın. En azından benzer sorusu olan da okuyup görebilsin..

Linklerim:

http://www.facebook.com/dunyabirmasaldir

http://www.instagram.com/ozgur_cagdas/

http://www.youtube.com/user/OzgurCagdas

http://www.twitter.com/Ozgur_Cagdas

http://www.plus.google.com/+OzgurCagdas

——————————–

Daha Önceki Yazılardan / Yorumlardan Alıntılar:

aşağısı print screen

 

.

.

.

.